شمش بلوم و کاربردهای آن
در حال حاضر پالایش معادن آهن و فولاد از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. دلیلی که می‌توان برای میزان اهمیت این مورد ارائه کرد اینست که برای تولید اکثریت ابزار و وسایل مصرفی نیاز به فولاد و آهن داریم. ابزار و وسایلی که در تمام حوزه‌ها، از حوزه کشاورزی گرفته تا خودرو و ساختمانسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. سوالی که ممکن است در این میان پیش بیاید اینست که سنگ آهن استخراجی چگونه تبدیل به قطعاتی برای استفاده جهت تولید ابزارآلات روزمره می‌شود؟ ولی جالب است بدانید که این عمل فقط در چند مرحله انجام می‌گیرد. مراحلی که مهم‌ترینشان تبدیل مواد اولیه خام به موادی است که در اصطلاح به آن مواد میانی گفته می‌شود. مواد اولیه‌ای که از معادن آهن استخراج شده است، فراوری شده و سبب می‌شود که فولاد خام تولید شود. شمش بلوم نیز یکی از محصولاتی است که دقیقا در این مرحله به دست می‌آید. در ادامه توضیحات زیادی در ارتباط با این موضوع خواهیم داد. با ما همراه باشید.
شمش بلوم چیست؟
شمش بلوم یکی از با اهمیت‌ترین محصولاتی است که به عنوان مواد و فرآورده‌های میانی به دست می‌آید. علاوه بر شمش بلوم شمس بیلت و اسلب هم در این مرحله به دست می‌آیند. در حقیقت این فراورده‌ها در کوره ذوب شده و به کمک عناصر دیگری مثل نیکل، کروم، گوگرد، کربن، سیلیسیم و … به شکل آلیاژ در می‌آیند. در نهایت از فولاد تولید شده در ساخت انواع تیرآهن، قوطی و لوله‌ها استفاده می‌شود. در یک تعریف کلی می‌توان گفت بلوم (Bloom) یا همان شمشه نوعی بیلت است که نسبت به مدل معمولی خود دارای طول بلندتر و سطح مقطعی بزرگتر است. گاهی اوقات جهت تولید بلوم از برش‌های موجود در کناره اسلب نیز استفاده می‌شود. از بلوم در انواع پروفیل، ناودان، قوطی، تیرآهن و ریل استفاده می‌شود. شمش بلوم دارای عرض 15 سانتی‌متری و سطح مقطعی بیشتر از 230 سانتی‌متر مربع است. همین تفاوت در ابعاد می‌تواند تفاوت بین بلوم و بیلت را نشان دهد. امروزه شمش بلوم با نام شمش فابریک نیز شناخته و مطرح شده است.
روش‌های تولید شمش بلوم
شمش بلوم به 2 روش تولید می‌شود. کوره بلند و کوره‌های قوس الکتریکی
تولید شمش بلوم با روش کوره بلند
روش کوره بلند بیشتر برای استخراج فولاد و آهن از سنگ آهن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حقیقت می‌توان گفت این روش در اکثر کارخانه‌های ذوب آهن دنیا مورد استفاده قرار گرفته و سابقه‌ای زیادی دارد. در این روش ابتدا سنگ آهن را به صورت ابتدایی حرارت می‌دهند. این عمل به جهت کلوخه‌سازی انجام می‌گیرد. سپس کک و آهک را جهت جداشدن آهن از ناخالصی به سنگ آهن اضافه می‌کنند. مواد ناخالص در این مرحله حرارت‌دهی شده و سبب شروع ذوب آهن و خارج شدن آن از پایین کوره می‌شود. مواد حاصله تصفیه شده، و کربن آن به کمک اکسیژن جداسازی می‌شود. باقی ماندن کربن در سنگ آهن سبب کاهش استقامت آن می‌شود. در نهایت فولاد مذاب در ظروف بلند به نام پاتیل ریخته شده و نسبت به ابعاد شمش بلوم به داخل قالب ریخته می‌شود.
تولید شمش بلوم با روش کوره‌های قوس الکتریکی
تولید شمش بلوم با استفاده از فرآوری آهن با کوره‌های قوس الکتریکی بیشتر در مواقعی انجام می‌گیرد که قصد بازیافت آهن‌های کارکرده و یا ضایعاتی وجود داشته باشد. در این روش آهن آلات داخل کوره ریخته شده و مواد مورد نیاز برای سرباره‌سازی به آن اضافه می‌شود. سپس این مواد در دماهای بالای هزار درجه ذوب شده و آهن خالص از آن جداسازی می‌شود. مواد جداسازی شده به کمک پاتیل‌ها به بخش قالب‌ها انتقال یافته و در داخل قالب مخصوص شمش بلوم ریخته می‌شوند. این شمش‌ها پس از سردسازی و انجماد به واحدهای بعدی جهت تغییر شکل و تبدیل به ابزارآلات گوناگون انتقال می‌یابند.
چه عواملی بر مقاومت شمش بلوم تاثیرگذار هستند؟
عوامل متعددی در تاثیرگذاری بر مقاومت شمش بلوم بیان شده است. یکی از این عامل‌ها به نوع تولید آن مربوط می‌شود. اینکه تولید شمش‌ها از سنگ آهن است، یا آهن‌آلات ضایعاتی که مجدد بازیافت شده‌اند. عامل بعدی میزان کربن موجود در فولاد است. وجود کربن مقاومت شمش را تا حد زیادی کنترل می‌کند.
کابردهای شمش بلوم
یکی از مهم‌ترین محصولاتی که از بلوم تولید می‌شوند، میلگردها هستند. میلگردها انواع مختلفی دارند که در دسته مهم‌ترین مصالح فلزی در ساختمانسازی مطرح شده‌اند. از شمش Bloom جهت تولید سایر ابزارآلاتی که منشا فولادی دارند نیز استفاده می‌شود. از بلوم‌های دارای کربن بالا در تولید میلگردهای ضخیم استفاده می‌شود. تیرآهن، ناودانی، ریل‌های قطار و مواردی از این قبیل از دیگر کاربردهای شمش بلوم به شمار می‌آیند.
سخن نهایی: همانطور که گفته شد شمش‌ها انواع مختلفی دارند و شمش بلوم یکی از آن‌هاست. این شمش‌ها به روش‌های کاملا حرفه‌ای تولید شده و در بسیاری از صنایع کاربرد دارند. شمش بلوم یکی از با اهمیت‌ترین محصولاتی است که به عنوان مواد و فرآورده‌های میانی در صنعت ذوب آهن به دست می‌آید. این شمش با درجات مقاومت متعددی تولید شده و نسبت به میزان کربن آن لوازم مورد نظر تولید می‌شود.